هر روز با مثنوی

داستان طوطی و بازرگان

روزی بازرگانی قصد سفر به هند کرد و او به نزدیکان و اعضای خانواده خویش گفت هرچه می خواهند بگوید تا از هند برایشان بیاورد.بازرگان طوطی زیبا و خوش سخنی هم داشت و به اوهم گفت که از هند چه می خواهد برایش بیاورد،طوطی گفت:به هند که رفتی آنجا دوستان مرا در باغ و بوستان خواهی دید و سلام مرا به آنها برسان و از وضع گرفتار من برایشان بگو.

چونکه بازرگان سفر را ساز کرد سوی هندستان شدن آغاز کرد

گفت طوطی را چه خواهی ارمغان کارمت از خطه هندستان؟

گفتش آن طوطی که آنجا طوطیان چون ببینی،کن ز حال من بیان

بر شما کرد او سلام و داد خواست وز شما چاره و رَهِ ارشاد خواست

گفت می شاید که من در اشتیاق جان دهم اینجا بمیرم در فراق؟

ای چنین باشد وفای دوستان من درین حبس و شما در گلستان؟

بالاخره بازگان به هند رفت؛هنگامیه بازرگان از صحرایی می گذشت همان را گفت که طوطی به او گفته بود ناگهان طوطی از میان آن طوطی ها لرزید و بر زمین افتاد.بازرگان از کار خودش بسیار ناراحت شد که چرا آن حرف به طوطی ها زد.

شد پشیمان خواجه از گفتِ خبر گفت رفتم در هلاک جانور

این مگر خویشست با آن طوطیک این مگر دو جسم بود و روح یَک؟

این چرا کردم،چرا دادم پیام؟ سوختم بیچاره را زین گفت خام

بازرگان پس از آنکه سفرش در هند تمام شد به خانه اش برگشت برای هرکسی که به او قول سوغاتی داده بود به او سوغاتی داد و نوبت به طوطی رسید و طوطی به او گفت:خب طوطی های هند چه گفتند.بازرگان گفت:تا حرف تو را به طوطی ها زدم طوطی از میان آن طوطی ها لرزید و بر زمین افتاد.

آن یکی طوطی ز دردت بوی برد زهره اش بدرید و لرزید و بمرد

من پشیمان گشتم این گفتن چه بود؟ لیک چون گفتم پشیمانی چه سود؟

نکته ای کان جست ناگه از زبان همچو تیری دان که آن جَست از کمان

طوطی تا ماجرا را شنید؛ لرزید و برقفس افتاد.بازرگان بسیار ناراحت شد و از فرط ناراحتی فریاد زد و لباسش را پاره کرد و افسوس می خورد.

چون شنید آن مرغ کان طوطی چه کرد پس بلرزید،اوفتاد و گشت سرد

گفت ای طوطی خوب خوش حَنین ای چه بودت این،چرا گشتی چنین؟

ای دریغا ای دریغا ای دریغ کآن چنان ماهی نهان شد زیر میغ

بازرگان طوطی مرده را از قفس بیرون آورد و ناگهان طوطی زنده شد به بیرون پر کشید؛بازرگان حیرت زده شد و به طوطی گفت:ماجرا چیست؟طوطی گفت:هنگامیکه تو ماجرا را تعریف کردی من فهمیدم که باید خوش نوایی و شیرین زبانی ام را کنار بگذارم و خود را مانند آن طوطی به حالت مرده بندازم تا بتوانم آزاد باشم.

گفت طوطی کو به فعلم پند داد که رها کن لطف آواز و گشاد

زآن که آوازت تو را دربند کرد خویشتم مرده پی این پند کرد

طوطی چند پند هم به بازرگان داد و خداحافظی کرد و پرواز کرد و رفت.

مثنوی مولوی،دفتر اول