هر روز با مثنوی

داستان نحوی و کشتیبان

روزی نحوی سوار کشتی شد کشتی به راه افتاد و مسیری بس طولانی را طی کرد.نحوی رو به ناخدای کشتی انداخت و از او پرسید:شما الآن نحوی خواندی.ناخدا جواب داد:خیر نخواندم.نحوی چره ای درهم کشیده و مغرورانه به خود گرفت و به او جواب داد:افسوس که نیمی از عمرت برفناست.ناخدا جوابی نداد و چیزی نگفت اما دل شکسته و ناراحت و شد تا اینکه طوفانی سخت درگرفت طوری که گرداب تشکیل شد و کشتی به سمت گرداب کشیده می شد.ناخدا با صدای بلند نحوی را صدا زد و از او پرسید:شنا کردن بلدی؟ نحوی که از ترس رنگش همچون گچ شده بود به ناخدا جواب داد:نه،شنا کردن را نیاموختم.ناخدا فریاد زد:پس کل عمرت برفناست.

آن یکی نحوی به کشتی درنشست                                                          رو به کشتیبان نهاد آن خود پرست

گفت هیچ از نحو خواندی؟گفت لا                                                         گفت نیم عمر تو شد در فنا

دل شکسته گشت کشتیبان ز تاب                                                          لیک آن دم کرد خامُش از جواب

باد کشتی را به گردابی فکند                                                              گفت کشتیبان بدان نحوی بلند

هیچ دانی آشنا کردن بگو؟                                                                گفت نی ای خوش جواب خوش رو

گفت کل عمرت ای نحوی فناست                                                        زانکه کشتی غرق این گردابهاست 

محو می باید نه نَحو اینجا بدان                                                          گر تو محوی،بی خطر در آب ران

آب دریا مرده را بر سر نهد                                                            ور بود زنده ز دریا کی رهد؟

چون بمردی تو ز اوصاف بشر                                                        بحر اسرارت نهد بر فرق سر

ای که خلقان را تو خر می خوانده ای                                                ای زمان چون خر برین یخ مانده ای

گر تو علامه زمانی در جهان                                                        نک فنای این جهان بین وین زمان

مرد نحوی را از آن در دوختیم                                                      تا شما را نحو محو آموختیم

فقه فقه و نحو نحو و صرف صرف                                                در کم آمد یابی ای یار شگرف

آن سبوی آب دانشهای ماست                                                        و آن خلیفه دجله علم خداست

ما سبوها پرُ به دجله می بریم                                                      گرنه خر دانیم خود را ما خریم

باری اعرابی بدان معذور بود                                                     کو ز دجله غافل و بس دور بود

گر ز دجله باخبر بودی چو ما                                                    او نبردی آن سبو را جابه جا

بلکه از دجله اگر واقف بُدی                                                      آن سبو را بر سر سنگی زدی

 

نحوی:استاد دستور زبان عرب

مثنوی مولوی،دفتر اول