داستان مرد عرب 

مرد عربی بود که بسیار کار می کرد و بسیار زحمتکش بود.شبی به خانه آمد و هنوز که  ننشسته بود زنش شروع  به داد و بیداد کرد که چرا وضع ما اینقدر بد است و ماچرا اینقدر فقیریم و نان آبی برای خوردن نداریم؛حتی آنقدر ناچیز هستیم که فقر هم از ما ننگ دارد.مرد عرب که از دست بهانه جویی زنش به ستوه آمده بود گفـ:این چه حرفی است که تو میزنی برو خدا را شاکر باش که همین را هم داریم و زیاده خواه نباش و تو همیشه در زندگی همراه من بودی.

یک شب اعرابی زنی مرشوی را                                                        گفت و از حد بُرد گفت و گوی را

کین همه فقر و جفا ما می کشیم                                                          جمله عالم در خوشی،ما ناخوشیم

نان ما نه،نان خورش مان درد و رشک                                                کوزه مان نه،آب مان از دیده اشک

جامه ما روز تابِ آفتاب                                                                 شب نهالین و لحاف از ماهتاب

قرصِ مَه را قرص نان پنداشته                                                         دست سوی آسمان برداشته

گر کسی مهمان رسد،گر من منم                                                       شب بخسپد دلقش از تن برکنم

شوی گفتش چند جویی دخل و کَشت                                                  خود چه ماند از عمر؟افزون تر گذشت

 

زن دست بردار نبود و دوباره ادامه می داد.مرد عرب از قناعت و اینکه روزی ما از این دنیا می رویم می گفت و زن از تبلی و قناعتِ ریایی و بهانه جویی مرد.سرانجام مرد تسلیم گریه و تند خویی زن شد و از او عذر خواست.

زن چو دید او را که تند و توسن است                                              گشت گریان،گریه خود دام زن است

گفت از تو کی چنین پنداشتم؟                                                        از تو من اومیدِ دیگر داشتم

زن درآمد از طریق نیستی                                                          گفت من خاک شما ام نی سِتی

تو مرا در دردها بودی دوا                                                         من نمی خواهم که باشی بی نوا

مرد عرب بعد از چندی ناز کشیدن زنش گفت:اکنون از دعوا خلاص شدیم تو هر امری بکنی من سراپا گوشم و انجام میدهم.زن گفت:شنیده ام خلیفه ای در بغداد هست که خیلی بخشنده و مهربان است تو نیز نزد او برو و از او چیزی بخواه. مرد گفت:مگر می شود بی بهانه به آنجا رفت و چطور پیش این شاه بروم؟ زن گفت:صدق و پاکی نیت تو مهم است.مهم نیست چه چیزی برا او هدیه ببری اما تنها چیزی که ما داریم کوزه پر از آبی است که آب باران برکه اطراف بیابان پر شده بی شک پیدا کردن چنین آبی راحت نیست.

گفت من شه را پذیرا چون شوم                                                   بی بهانه سوی او من چون روم

گفت زن صدق آن بود کز بود خویش                                           پاک برخیزند از مجهود خویش

ای سبوی آب را بردار و رو                                                    هدیه ساز و پیش شاهنشاه  شو

مرد عرب راهی شد و زنش هم برای او دعا می کرد که در راه از دست دزدان و سنگ و گرمای بیابان در امان بماند.

از دعاهای زن و زاری او                                                      وز غم مرد و گران باری او

سالم از دزدان و آسیب سنگ                                                   برد تا دارالخلافه بی درنگ

بالاخره مرد عرب به رسید و نگهبانان خلیفه نزدیک مرد عرب آمدند و مرد عرب به آنها گفت:این کوزه پر از آب شیرین بیابان است به نزد خلیفه ببرید و نگهبانان نخست به خنده آمدند اما به خاطر سختی که مرد کشیده بود آب را نزد خیلیفه بردند تا خلیفه با آن افطار کند.خلیفه از روی بخشش و مهربانی که داشت مرد عرب را پیش خود خواند و کوزه پر از آب او را پر از سکه کرد و به مرد داد؛خلیفه دستور داد که مرد را از راه آبی و زا طریق رود دجله به مقصد برسانند تا خستگی سفر از تَن در کُنَد.

چون خلیفه دید و احوالش شنید                                               آن سبو را پر زِ زر کرد و مَزید

آن عرب کرد از فاقه خلاص                                               داد بخششها و خلعتهای خاص

کین سبو پر زر به دست او دهید                                           چونکه واگردد،سوی دجله اش برید

از رهِ خشک آمدست و از سفر                                            از رهِ دجله اش بود نزدیکتر

مرد عرب هنگامیکه رود دجله را دید، شرمنده شد که فکر می کرده خلیفه آب شیرین برای خوردن ندارد پس سجده کرد گفت:بار تعالی تو را سپاس که از آن خلیفه که بی نیاز بود اما کوزه کوچک آب مرا پذیرفت و مرا با این همه راهی خانه ام کرد.
 

چون به کشتی به درنشست و دجله دید                                   سجده می کرد از حیا و می خمید

کِای ای عجب این شه وّهاب را                                          وان عجب کو سِتَد آن آب را

 

مثنوی مولوی،دفتر اول